De dood, een illusie voor wie ontwaakt

Een gnostisch, esoterisch en Bijbels perspectief op onsterfelijkheid en het ware Leven

Inleiding

Voor de mens die niet ontwaakt is, lijkt de dood het einde. Een onvermijdelijke afsluiting van het leven op aarde. Maar voor wie ontwaakt is in geest en waarheid, is de dood geen macht, geen vijand meer - slechts een sluier, een doorgang, een illusie.

In deze beschouwing werpen we licht op de dood als een concept dat zijn macht verliest wanneer de mens ontwaakt tot zijn ware aard - IK BEN, het goddelijke Leven zelf. Deze visie vindt zijn bevestiging in zowel gnostische en esoterische wijsheid als in de diepere lagen van de Bijbel. We zullen zien dat de dood - hoe reëel hij ook lijkt - slechts geldt voor het vergankelijke omhulsel, niet voor het wezen dat Leven is.

1. Wat betekent 'ontwaken'?

Ontwaken is het herkennen van de goddelijke essentie in zichzelf - het eeuwige Zelf, de vonk van het Al. In gnostiek en esoterie spreekt men van de 'innerlijke Christus', het goddelijke licht in de mens dat gevangen zit in het lichaam, maar wacht op bevrijding.

In het esoterisch Christendom wordt dit gezien als de realisatie van het IK BEN-bewustzijn - de naam van God geopenbaard aan Mozes:

“Ik ben die Ik ben.” — Exodus 3:14

Dit “IK BEN” is geen naam zoals wij die kennen, maar een aanduiding van het eeuwige bestaan, het Leven zélf. Wie deze waarheid ervaart, ontwaakt uit de droom van dualiteit, vergankelijkheid, en dood.

2. De dood in de Bijbel: geen macht meer

De Bijbel leert op meerdere plaatsen dat de dood onttroond is, overwonnen, en uiteindelijk tenietgedaan zal worden. En zelfs al vóór dat uiteindelijke moment, leeft de wedergeboren mens - die zich met Christus heeft vereenzelvigd - in een andere realiteit - die van het eeuwige leven.

Voorbeelden uit de Schrift:

a. De dood heeft geen macht meer:

“De dood is verslonden in de overwinning. Dood, waar is uw overwinning? Dood, waar is uw prikkel?” - 1 Korintiërs 15:54-55

b. Christus heeft de dood overwonnen:

“...onze Heiland Christus Jezus, die de dood tenietgedaan heeft en het leven en de onvergankelijkheid aan het licht gebracht heeft door het evangelie.” - 2 Timotheüs 1:10

c. De laatste vijand: de dood zelf wordt vernietigd:

“De laatste vijand die tenietgedaan wordt, is de dood.” - 1 Korintiërs 15:26

d. De angel van de dood:

“De prikkel van de dood is de zonde, en de kracht van de zonde is de wet.” - 1 Korintiërs 15:56

Hieruit blijkt dat de dood zijn macht ontleent aan onwetendheid (zonde = doel missen) en gehechtheid aan het materiële bestaan (de wet = uiterlijke religie zonder innerlijke transformatie).

3. De dood als illusie: gnostisch en esoterisch inzicht

In de gnostiek wordt de dood gezien als een beperking opgelegd door de archonten - de machten die de materiële wereld beheersen. Voor de ontwaakte ziel is de dood slechts een doorgang - het afwerpen van de ‘mantel van vergankelijkheid’.

Volgens het Evangelie van Filippus (een gnostische tekst uit de Nag Hammadi geschriften):

“Zij die zeggen dat zij eerst zullen sterven en dan zullen verrijzen, dwalen. Als zij niet eerst de opstanding in dit leven ontvangen, zullen zij bij de dood niets ontvangen.” - Evangelie van Filippus, Nag Hammadi

De esoterische leer sluit hierop aan - de ware mens is geest, geen lichaam. Het lichaam sterft, maar de geest is eeuwig. De mens die ontwaakt, sterft voor hij sterft - dat wil zeggen - hij sterft aan de illusie van afgescheidenheid en vergankelijkheid. Dan leeft hij in waarheid.

4. IK BEN: het onsterfelijke Leven

Wanneer Jezus zegt:

“Voorwaar, voorwaar, Ik zeg u: voordat Abraham was, ben Ik.” - Johannes 8:58

Hier openbaart Hij Zijn identiteit als de Eeuwige. Niet als lichaam of persoon, maar als IK BEN - het Leven zelf. Deze Christus-identiteit is niet alleen van Hem, maar wordt gedeeld met allen die in Hem wandelen:

“Ik leef, en gij zult leven.” - Johannes 14:19

En:

“Want gij zijt gestorven, en uw leven is met Christus verborgen in God.” - Kolossenzen 3:3

5. Praktische voorbeelden van het onsterfelijk bewustzijn

a. Jezus zelf: Zijn fysieke dood aan het kruis was slechts schijn. Zijn verrijzenis toont dat het Leven niet te doden is. Niet het lichaam stond centraal, maar de overwinning van het Leven over de dood.

b. De martelaren: Velen gingen zingend de dood tegemoet. Waarom? Omdat zij wisten - dit lichaam kan sterven, maar IK BEN leeft.

c. Mystici door de eeuwen heen: Van Meister Eckhart tot Teresa van Ávila en Jacob Böhme — allen getuigden zij van een innerlijk weten dat de dood geen realiteit is voor de ziel die ontwaakt is in God.

6. Leven in het Licht: de uitnodiging tot ontwaken

De boodschap van het evangelie is geen veroordeling, maar een uitnodiging. Wie leeft in angst voor de dood, leeft nog in de schaduw. Maar wie het Licht binnenlaat - het Licht van Christus-bewustzijn - leeft in een ander koninkrijk:

“Voorwaar, Ik zeg u: wie Mijn woord hoort en Hem gelooft die Mij gezonden heeft, heeft eeuwig leven en komt niet in het oordeel, maar is uit de dood overgegaan in het leven.” - Johannes 5:24

Deze overstap is geen gebeurtenis na de fysieke dood, maar een innerlijke ommekeer nu.

Conclusie: De dood is niet het einde - het is de sluier

De dood is een realiteit voor het lichaam, maar een illusie voor de ziel die ontwaakt is in het eeuwige IK BEN. Het Leven dat wij in Christus ontvangen is onvergankelijk. Wat sterft is slechts de vorm, niet de essentie. Wie ontwaakt in de Geest, leeft reeds voorbij de dood.

De woorden van de Opgestane klinken nog steeds:

“Ik ben de Opstanding en het Leven; wie in Mij gelooft, zal leven, ook al is hij gestorven.” - Johannes 11:25

Referenties

• Bijbelvertaling: Herziene Statenvertaling (HSV)

• Evangelie van Filippus, Nag Hammadi Geschriften

• Meister Eckhart, Verzamelde Preken

• Jacob Böhme, “Aurora” en “De Weg naar Christus”

• Gnostieke inzichten, vertaald door Gilles Quispel