De vier evangeliën

De vier evangelies van het Nieuwe Testament — Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes — bieden verschillende perspectieven op het leven, de leringen en de dood van Jezus Christus. Hoewel deze evangeliën in de traditionele christelijke leer worden gezien als historische verslagen van Jezus' leven, zijn er ook parallellen te trekken met gnostieke en esoterische spirituele leringen.

Gnostiek is een term die verwijst naar een reeks mystieke en esoterische tradities die kennis (gnosis) van het spirituele en het goddelijke benadrukken als het pad naar verlichting en bevrijding van de materiële wereld.

Hier volgt een uitgebreide uitleg van de evangelies in het licht van gnostieke en esoterische leringen:

1. Het evangelie van Mattheüs:

Mattheüs wordt vaak beschouwd als een evangelie die bedoeld was voor een Joods publiek en legt de nadruk op Jezus als de beloofde Messias. Het bevat veel verwijzingen naar de profetieën uit het Oude Testament en toont hoe Jezus deze vervult. Dit evangelie heeft echter ook enkele overeenkomsten met gnostieke principes, met name in de nadruk op innerlijke wijsheid en spirituele ontwaking.

• De Bergrede (Mattheüs 5-7): In de Bergrede legt Jezus diepe spirituele leringen uit die sterk overeenkomen met gnostieke thema’s van innerlijke verlichting. Bijvoorbeeld:

  
  

  • Mattheüs 5:8: "Zalig de zuiveren van hart, want zij zullen God zien." Deze uitspraak reflecteert een esoterisch idee dat de zuiverheid van het hart noodzakelijk is voor het bereiken van spirituele verlichting en de eenheid met het goddelijke, wat ook centraal staat in de gnostiek.

    
    

• Mattheüs 13:44-46: (Gelijkenissen van het koninkrijk der hemelen): De gelijkenissen van de schat in de akker en de parel van grote waarde resoneren met de gnostieke visie dat het koninkrijk van God (of het Pleroma) een verborgen waarheid is, die alleen wordt ontdekt door de ziel die zoekt en zich volledig overgeeft aan de zoektocht naar goddelijke kennis.

  
  

2. Het evangelie van Marcus:

Het evangelie van Marcus is waarschijnlijk het oudste evangelie en wordt vaak gekarakteriseerd door de nadruk op de menselijke kant van Jezus en zijn lijden. Het is beknopt en legt de nadruk op de acties van Jezus, wat kan worden gezien als een symboliek van de spirituele reis van de ziel. Net als in veel gnostische geschriften wordt het lijden van de verlossende figuur gepresenteerd als noodzakelijk voor de transformatie van de ziel.

• Marcus 4:11-12: (De gelijkenis van de zaaier): In deze passage legt Jezus uit dat hij spreekt in gelijkenissen om de diepte van de waarheid te verhullen voor degenen die niet klaar zijn om deze te ontvangen. Dit komt overeen met het gnostieke idee dat ware kennis (gnosis) verborgen is voor de massa en alleen toegankelijk is voor diegenen die bereid zijn om dieper te kijken en spiritueel ontwaken.

  
  

• Marcus 8:34-35: (Jezus' oproep tot volgelingen): "Als iemand achter Mij wil komen, laat hij zichzelf verloochenen, zijn kruis opnemen en Mij volgen." Dit idee van zelfverloochening en het dragen van het kruis is gnostiek in die zin dat het duidt op het overwinnen van de materiële wereld en het ego, en het streven naar een hogere spirituele staat door lijden en zelftranscendentie.

  
  

3. Het evangelie van Lucas:

Lucas legt de nadruk op de universele boodschap van Jezus en zijn zorg voor de armen, de uitgestotenen en de zonden. Dit evangelie heeft ook veel overeenkomsten met gnostieke principes, vooral wat betreft de nadruk op de verborgen natuur van het koninkrijk van God en de spirituele betekenis van Jezus' leringen.

• Lucas 17:20-21: (Het koninkrijk van God): "Het koninkrijk van God komt niet op zo’n wijze dat je het kunt waarnemen. […] Het koninkrijk van God is in jullie midden." Deze uitspraak van Jezus is sterk gnostiek in de zin dat het benadrukt dat het koninkrijk van God geen fysieke plaats is, maar eerder een innerlijke, spirituele realiteit die alleen wordt ontdekt door innerlijke kennis en verlichting.

  
  

• Lucas 11:52: (De leringen van de Farizeeën): "Wee u, leraren van de wet, want u hebt de sleutel van de kennis weggenomen." Dit verwijst naar het idee dat de ware kennis (gnosis) vaak verborgen is door religieuze instituten die niet bereid zijn om de diepere, esoterische waarheden van het spirituele pad te onthullen.

  
  

4. Het evangelie van Johannes:

Het Evangelie van Johannes is het meest mystieke van de vier en bevat de diepste spirituele leringen. Het legt de nadruk op het concept van de Logos (het Woord), dat wordt geïdentificeerd met Jezus, en deze gedachte heeft parallellen met gnostieke ideeën over de goddelijke intelligentie of het bewustzijn dat het universum doordringt.

• Johannes 1:1-14: (Het Woord): "In het begin was het Woord, en het Woord was bij God, en het Woord was God." Het idee van de Logos (het Woord) komt overeen met gnostieke ideeën over de nous (geest - intellect) of het goddelijke intellect dat de schepping doordringt. In de gnostiek wordt het Woord vaak gezien als een manifestatie van de hoogste goddelijke kennis die de schepping begeleidt.

  
  

• Johannes 14:6: (De Weg, de Waarheid en het Leven): "Ik ben de weg, de waarheid en het leven. Niemand komt tot de Vader dan door Mij." Deze uitspraak kan worden geïnterpreteerd als het gnostieke idee dat de toegang tot het hoogste bewustzijn (God) alleen mogelijk is door het volgen van de innerlijke weg van kennis, wat de zoektocht naar gnosis en spirituele verlichting benadrukt.

  
  

• Johannes 8:32: (De waarheid maakt vrij): "En u zult de waarheid kennen, en de waarheid zal u vrijmaken." Dit is een essentieel gnostiek principe: de vrijheid van de ziel komt door het verkrijgen van kennis en het doorbreken van de ketenen van de materiële wereld. Het idee dat waarheid bevrijdt komt overeen met het gnostieke idee van bevrijding door gnosis.

  
  

Overeenkomsten tussen de evangelies en gnostieke leringen:

• Innerlijke kennis (gnosis): De nadruk op kennis en het vinden van innerlijke waarheid is een gemeenschappelijk thema in de gnostieke leer en in de evangelies, vooral in Johannes, waar Jezus zich presenteert als de drager van de waarheid die de gelovigen vrijmaakt.

  
  

• Het verborgen koninkrijk van God: Zowel in de evangelies (bijvoorbeeld in Lucas en Matteüs) als in de gnostiek wordt het koninkrijk van God niet als iets fysieks gepresenteerd, maar als een verborgen, innerlijke werkelijkheid die alleen toegankelijk is voor diegenen die de diepere spirituele waarheid zoeken.

  
  

• Zelfverloochening en verlichting: In verschillende evangelies, zoals Marcus, wordt de noodzaak van zelfverloochening benadrukt, wat overeenkomt met de gnostieke leringen over het overwinnen van het ego en de materiële wereld voor spirituele bevrijding.

  
  

• Jezus als een verlichtende figuur: In Johannes wordt Jezus gepresenteerd als de Logos, de goddelijke rede die de schepping en de waarheid van God uitdrukt. Dit idee komt overeen met de gnostieke visie dat het goddelijke inzicht of de Logos het pad naar verlossing en verlichting is.

  
  

Conclusie:

De evangelies van Matteüs, Marcus, Lucas en Johannes bevatten verschillende esoterische en spirituele leringen die resoneren met gnostieke principes, zoals de nadruk op innerlijke kennis (gnosis), de verborgenheid van het koninkrijk van God, de zoektocht naar spirituele verlichting en het transcenderen van de materiële wereld. Hoewel de evangelies traditioneel worden gezien als het verslag van Jezus' historische leven, bieden ze ook een dieper, symbolisch en mystiek perspectief dat aansluit bij de gnostieke visie van innerlijke bevrijding en terugkeer naar de eenheid met het goddelijke.