De wil, het lijden en de spiegel van de wereld

Een spirituele uitnodiging tot innerlijke transformatie.

Waarom lijden we? Waarom is er zoveel strijd, zoveel verdeeldheid, zoveel roep om vrede - en tegelijk zo weinig vrede in ons dagelijks leven?

Een oud gezegde uit het Boeddhisme stelt:

“Vanuit de wil ontstaat het lijden.”

Dat klinkt abstract. Maar als we eerlijk kijken naar ons eigen leven, herkennen we het direct. Steeds is er die wil - iets willen bereiken, iets veranderen, iemand overtuigen, iemand genezen, gelijk krijgen, erkend worden… En wanneer we dat doel eindelijk naderen, dient zich alweer een nieuw verlangen aan. Het is een eindeloze cyclus.

Zoals Prediker het in de Bijbel verwoordt:

“Een en al vluchtigheid, zegt Prediker, een en al vluchtigheid, alles is vluchtig. Welk voordeel heeft de mens van al zijn zwoegen waarmee hij zwoegt onder de zon?” - (Prediker 1:2-3)

Het is alsof er iets in ons nooit verzadigd raakt. En dat klopt. Want de wil zoals wij die kennen - geboren uit oordeel, angst, of tekort - is nooit in staat tot rust.

De vicieuze cirkel van willen

Wat we meestal als ‘wilskracht’ zien, komt vaak voort uit een dieper gevoel van onrust. Van afgescheidenheid. De mens die vergeten is wie hij/zij werkelijk is, probeert zijn eenheid te herstellen door steeds ‘iets’ buiten zichzelf te grijpen.

In de Christelijke mystiek wordt dit beschreven als de zondeval: Het moment waarop de mens zichzelf los ging zien van God. Niet als straf, maar als een ervaring van afgescheidenheid. En wat volgt daarop? Schaamte, angst, oordeel - en de wil om te herstellen wat we zijn kwijtgeraakt.

“En zij hoorden de stem van de HEERE God (...) Toen verborgen Adam en zijn vrouw zich voor het aangezicht van de HEERE God (...)” - (Genesis 3:8)

De wil ontstaat dus niet zomaar. Ze is het gevolg van vergetelheid: Het vergeten van onze ware aard. Ons goddelijke, volledige Zelf - dat niets hoeft te worden, omdat het al Is.

Massaprotesten: Onvrede in naam van vrede

Kijk naar de wereld. Steeds vaker trekken mensen de straat op, roepend om rechtvaardigheid, gelijkheid, vrede. En dat komt voort uit een oprecht verlangen. Maar kijk dieper: Wat is de energie onder die schreeuw? Is het compassie, of boosheid? Is het vrede, of frustratie?

“De toorn van een man brengt immers geen gerechtigheid voor God teweeg.” - (Jakobus 1:20)

Als we onvrede gebruiken om vrede af te dwingen, dan blijft de kern onvrede. En dat zien we terug: Demonstraties die ontaarden in geweld, discussies die polariseren, idealen die scheiding brengen.

Het probleem is niet dat mensen verlangen naar een betere wereld - het probleem is dat de energie waarmee ze het proberen te bewerkstelligen nog altijd afgescheiden is van de vrede die ze zoeken.

Boeddha waarschuwde:

“Haat wordt nooit door haat gestild. Alleen liefde kan haat doen eindigen.”

En Jezus zei:

“Zalig zijn de vredestichters, want zij zullen Gods kinderen genoemd worden.” - (Mattheüs 5:9)

Let op het verschil: Een vredestichter is niet iemand die vrede eist, maar iemand die vrede is.

De wereld als spiegel van binnen

Alles begint van binnen. Wie een innerlijk landschap heeft van oordeel, angst of strijd, zal dat ook buiten zich bevestigd zien.

Oorlog, verdeeldheid, uitsluiting - ze beginnen in het hart. Daarom kunnen we duizend systemen aanpassen, wetten herschrijven, leiders vervangen... maar als de mens zelf vanbinnen niet verandert, herhaalt de geschiedenis zich.

In de Bhagavad Gita zegt Krishna:

“De geest is de vriend van wie zichzelf overwonnen heeft, maar de vijand van wie dat niet heeft gedaan.”

De uitnodiging is helder; zoek de vrede in jezelf, en je hoeft haar niet meer op te leggen aan de wereld.

Waar komt de wil vandaan? Uit oordeel.

Elke wil ontstaat vanuit een overtuiging dat iets niet goed is zoals het is. En dat oordeel komt voort uit een diepe, bijna onbewuste angst; 'ik ben niet genoeg', 'de wereld is niet veilig', 'de ander is fout'.

“Oordeel niet, opdat u niet geoordeeld wordt;” - (Mattheüs 7:1)

Deze woorden van Jezus zijn niet alleen moreel bedoeld. Ze beschrijven een energetische wet - wie oordeelt, wordt gevangen in een wereld vol oordeel. De 'geest' creëert dan continu situaties waarin bevestiging wordt gezocht voor dat innerlijke conflict.

Maar oordeel verdwijnt wanneer herinnering terugkeert. Herinnering aan wie je werkelijk bent. Aan een dieper bewustzijn dat rust vindt in het moment - niet in het willen, maar in het Zijn.

Verander je binnenwereld, en de wereld verandert mee

Zodra we stoppen met streven en oordelen, verschijnt iets anders. Helderheid. Compassie. Kracht zonder geweld. Vrede zonder strijd.

Dan ontstaat er een subtiele maar radicale omkering: We willen niet langer de wereld veranderen om vrede te voelen. Wij worden vrede, en de wereld verandert mee.

“Het Koninkrijk van God is binnen in u.” - (Lukas 17:21)

“Gij zijt Dat.” - Upanishads

“Laat daarom die gezindheid in u zijn die ook in Christus Jezus was.” - (Filippenzen 2:5)

Tot slot: Het pad terug naar vrede

De weg uit het lijden is geen strijd, maar herinnering. Herinner je wie je werkelijk bent - een wezen van licht, van bewustzijn, van liefde. Dan valt de wil stil - niet door onderdrukking, maar omdat ze overbodig wordt.

De wereld heeft geen nieuwe ideologie nodig. Ze heeft mensen nodig die van binnenuit herinneren wie ze zijn. Mensen die vrede belichamen, zonder het van de ander te eisen.

Want alleen vrede brengt vrede. Waar een wil is ben je weg...