Gnosticisme: Pleroma
- Weest Voorbijgangers
- 21 mrt
- 4 minuten om te lezen
Bijgewerkt op: 23 mrt
De PleromaĀ is een term die binnen de gnostieke traditie wordt gebruikt om de "volle" of "volledige" staat van het goddelijkeĀ te beschrijven, wat wordt gezien als de bronniveauĀ van alle dingen. Het is een concept dat een centrale rol speelt in gnostische kosmologie en theologie en verwijst naar de perfecte, transcendente staat van het goddelijke rijk, waar alles in harmonie en perfectie is. De Pleroma wordt vaak tegenovergesteld aan de lagere, materiĆ«le wereld, die door de gnostici wordt gezien als corrupt en imperfect.
1. De betekenis van de Pleroma
In de gnostieke leer vertegenwoordigt de Pleroma de ultieme, spirituele dimensie van het bestaan, waarin alles in een perfecte eenheid en totaliteit is. Het is de "volheid"Ā van de goddelijke realiteit, de hoogste staat waarin geen dualiteit bestaat ā alle tegenstellingen zijn verenigd en harmonieus.
Pleroma betekent letterlijk "volheid"Ā in het Grieks, en in de gnostiek verwijst het naar de "volheid" van GodĀ en het goddelijke bewustzijn. Dit is het rijk waar de Ware GodĀ (de Oneindige, Absolute, of de Allerhoogste God) zich bevindt, vĆ³Ć³r de val van de schepping.
De Pleroma wordt vaak gezien als de oorsprongĀ van alle dingen. In de gnostiek komt alles voort uit de Pleroma door een proces van emanatie, waarbij lagere entiteiten of principes zich manifesteren vanuit de goddelijke bron.
2. Het Pleroma in gnostieke kosmologie
In de gnostieke kosmologie is de Pleroma het domein van de goede godĀ (vaak aangeduid als het hoge, transcendente principe), van wie de emanaties, de aeons, ontstaan. Deze aeons zijn spirituele wezensĀ of krachten die de goddelijke essentie weerspiegelen. Samen vormen ze de goddelijke wereldĀ in de Pleroma.
De aeons en hun rol
De aeonsĀ zijn de goddelijke manifestaties of krachten die voortkomen uit de Pleroma. Elke aeon vertegenwoordigt een aspect van de goddelijke realiteit en staat in relatie tot de andere aeons. De Pleroma bestaat uit een netwerk van deze aeons, die samen de goddelijke harmonieĀ en volheidĀ representeren.
De Pleroma kan worden beschreven als een soort goddelijk "universum"Ā van perfectie, waarin de aeons in harmonie samenwerken, geen scheiding of conflict bestaat, en de ultieme waarheid en wijsheid gnosisĀ wordt begrepen.
Het gevallen universum
In veel gnostieke systemen wordt echter aangenomen dat een deel van de PleromaĀ verloren ging of in de "val" ging, wat resulteerde in de schepping van de materiĆ«le wereldĀ die door de DemiurgeĀ (de lagere god of architect van de materiĆ«le wereld) werd gemaakt. De Demiurge is vaak het resultaat van een foutieve emanatie uit de Pleroma en wordt vaak gezien als de oorzaak van de onvolmaaktheden van de fysieke wereld. De materiĆ«le wereld is, in gnostische termen, een gevallen en corrupteĀ versie van de Pleroma, die vol is van illusiesĀ en duisternis.
3. De rol van de christelijke gnosis en de Pleroma
In de gnostiek wordt de rol van Jezus ChristusĀ vaak gezien als de verlosserĀ die de mensheid helpt om terug te keren naar de Pleroma. Jezus wordt gezien als een goddelijke emissarisĀ die uit de Pleroma komt om de verloren zielen te redden. Het idee van terugkeer naar de PleromaĀ wordt vaak verbonden met het idee van verlichtingĀ of het verkrijgen van gnosis, waarbij men de ware aard van de goddelijke werkelijkheid begrijpt.
Evangelie van Thomas en de Pleroma
In het Evangelie van Thomas, een van de belangrijkste gnostische teksten, wordt herhaaldelijk verwezen naar het Koninkrijk van GodĀ dat "binnenin" de mens is, een concept dat nauw verbonden is met de gnostieke visie op de Pleroma. Logion 3 zegt bijvoorbeeld:
"Wanneer je de twee maakt tot Ć©Ć©n, en wanneer je het binnenste als het buitenste maakt, en het bovenste zoals het onderste, en wanneer je het mannelijke en het vrouwelijke tot Ć©Ć©n maakt, zodat het mannelijke niet meer mannelijk is en het vrouwelijke niet meer vrouwelijk is... dan zul je het Koninkrijk van God binnenin jezelf vinden."
Dit verwijst naar het idee dat de PleromaĀ en de goddelijke eenheid binnenin elk individu te vinden zijn, en dat door het afleggen van aardse illusies men weer toegang krijgt tot deze hogere, spirituele werkelijkheid.
4. Gnostische teksten en de Pleroma
Verschillende gnostische geschriften uit de Nag Hammadi-geschriftenĀ verwijzen naar de Pleroma en de manier waarop de ziel door middel van gnosisĀ terug kan keren naar deze oorspronkelijke goddelijke staat.
Het Evangelie van FilippusĀ beschrijft bijvoorbeeld hoe de ziel, door kennis van de waarheid (gnosis), in staat is de zonden en gebondenheid van de materiĆ«le wereld te overwinnen en zich weer te verenigen met de Pleroma.
Het Evangelie van de WaarheidĀ spreekt over de volheidĀ van God die aanwezig is in de wereld, maar die verloren is gegaan door de onwetendheidĀ van de mens. Het doel van gnosis is om de zonden (die onwetendheid representeren) te overwinnen en weer in contact te komen met de Pleroma.
5. De betekenis van de Pleroma voor het individu
De Pleroma is voor de gnosticus het ultieme doel van spirituele evolutie. Het wordt gezien als de plaats van totale innerlijke harmonie, waar de ziel haar oorspronkelijke eenheid met het goddelijke herstelt. De zoektocht van de gnosticus is een zoektocht om zichzelf te bevrijden van de illusies van de materiĆ«le wereld, zoals het ego, de fysieke zintuigen en de macht van de DemiurgeĀ (de schepper van de lagere wereld), en terug te keren naar de volheid van de Pleroma.
Samenvatting
In de gnostieke leer vertegenwoordigt de PleromaĀ de volle, perfecte staat van het goddelijkeĀ - een rijk van goddelijke harmonieĀ en volheid. Het bestaat uit de aeonsĀ (spirituele wezens of krachten) die vanuit deze volheid emaneren. De Pleroma is het ultieme doel voor de ziel, die via gnosisĀ de waarheidĀ ontdekt en haar oorsprong herstelt. Het concept van de Pleroma speelt een cruciale rol in gnostische teksten zoals het Evangelie van Thomas, de Nag Hammadi-geschriften, en andere gnostische werken, waar het wordt gepresenteerd als de bron van alles wat goed, waar en goddelijk is. Het pad naar de Pleroma is een pad van zelfkennisĀ en spirituele verlichting, dat alleen kan worden bereikt door het afleggen van de illusies van de materiĆ«le wereld.
