Ontwaken in het Licht: De weg uit de dualiteit

Inleiding: Een wereld van tegenstellingen

Wij leven in een wereld die doordrenkt is van dualiteit. Alles lijkt zich te manifesteren in paren van tegenpolen: Licht en duisternis, goed en kwaad, leven en dood, liefde en angst. Deze realiteit van polariteit is 'de speelruimte' van onze ziel – een ruimte waarin wij mogen ontdekken, leren en ontwaken tot een dieper weten: Dat van de eenheid voorbij de schijnbare verdeeldheid.

Licht en duisternis: De schijnbare strijd

Dualiteit is het toneel van strijd en verdeeldheid, maar het is ook de plaats waarin wij kunnen ontdekken wat het betekent om Licht te zijn. Want Licht, in zijn ware essentie, behoort niet tot de wereld van verdeeldheid. Licht is de uitdrukking van non-dualiteit – van absolute eenheid waarin geen tegenstelling bestaat. In het Licht is geen plaats voor strijd, omdat het enkel zichzelf is: Puur, goed, levend.

Maar in de dualiteit verschijnt het Licht vaak gesluierd, omhuld door duisternis. Deze sluier is niet het absolute kwaad, maar eerder een tijdelijke nevel – een verhulling – die ons uitnodigt om het innerlijke Licht te (her)ontdekken.

De roep tot ontwaken

Vele spirituele tradities, van oosterse mystiek tot westerse gnostiek, reiken ons uiteindelijk dezelfde boodschap aan: ontwaak tot het Licht dat in jou leeft. Dit Licht is jouw ware natuur. Het is de essentie van wie je bent vóórdat je je identificeerde met je lichaam, je gedachten, je emoties – met de vergankelijke vormen van deze wereld.

In het evangelie van Lukas 17:21 zegt Jezus: Het Koninkrijk van God is binnen in u. Dit Koninkrijk is geen plaats, geen hemel buiten ons, maar een staat van zijn waarin we het Licht in ons herkennen als het ware Leven zelf.

De Bijbel als mystieke gids

Wie de Bijbel leest met een esoterisch oog, ontdekt dat deze heilige tekst bol staat van mystieke verwijzingen naar deze innerlijke werkelijkheid. Neem bijvoorbeeld 2 Korinthe 4:6:

“Want God, Die gezegd heeft: Uit duisternis zal licht schijnen, is Degene Die in onze harten geschenen heeft, tot verlichting met de kennis van de heerlijkheid van God in het aangezicht van Jezus Christus.”

Wat hier wordt gezegd, is diep mystiek van aard: Uit de duisternis – dat wil zeggen, uit deze wereld van verdeeldheid en onwetendheid – kan het Licht in ons hart oplichten. Deze verlichting komt niet van buitenaf, maar van binnenuit, als een herinnering aan wat wij in wezen altijd al zijn geweest.

Ook Johannes 1:5 zegt:

“Het Licht schijnt in de duisternis, en de duisternis heeft het niet gegrepen.”

Of, zoals het letterlijker vertaald kan worden: De duisternis heeft het niet be-grepen. De duisternis – ofwel onwetendheid – kan het Licht niet omvatten. Want het Licht komt uit een andere orde: Het is non-duaal, het is eenheid. Het is de waarheid die geen tegendeel kent.

Jesaja en het mysterie van de schepper van duisternis

Een veelbesproken tekst is Jesaja 45:7:

“Ik formeer het licht en schep de duisternis; Ik maak de vrede en schep het kwaad. Ik, de HEERE, doe al deze dingen.”

Wie deze passage letterlijk leest, zou kunnen denken dat de bron van zowel Licht als duisternis dezelfde is. Maar bij nader onderzoek – en vooral in de grondtekst – zien we dat hier een subtiel onderscheid wordt gemaakt. Het Hebreeuwse woord voor “scheppen” (bōrē’) in relatie tot duisternis heeft een andere connotatie dan het “vormen” (yāṣar) van het Licht. Dit heeft gnostici door de eeuwen heen geïnterpreteerd als een aanwijzing dat er een lagere scheppende macht in het spel is – een entiteit die weliswaar de uiterlijke vormen en structuren schiep, maar niet het ware Licht zelf.

De Demiurg: Schepper van de sluier

In de gnostiek wordt deze lagere scheppende macht de Demiurg genoemd – een wezen dat verantwoordelijk is voor het ontstaan van de dualistische, materiële wereld, maar dat zelf niet voortkomt uit de Volheid (Pleroma) van Licht. De Demiurg is niet per se kwaadaardig in morele zin, maar eerder onwetend van het ware Licht. Hij is als een kind dat denkt dat hij het centrum van het universum is, niet wetende dat hij slechts een afspiegeling is van iets veel groters.

De wereld die door de Demiurg is gevormd, is vergankelijk, onderhevig aan lijden, verdeeldheid en dood. Maar dit is niet onze ware thuis. Ons ware Zelf, ons innerlijk Licht, behoort tot de Volheid – tot de Bron waarin geen duisternis bestaat, zoals 1 Johannes 1:5 het bevestigt:

"God is Licht en in Hem is geheel geen duisternis."

Als er geen duisternis in de ware Bron is, dan kan daaruit ook geen duisternis zijn voortgekomen. De logische conclusie: Wat duisternis schept of in stand houdt, komt niet uit de Bron, maar uit een lagere, tijdelijke orde.

De uitnodiging: Herinner wie je bent

Dit alles brengt ons terug naar de kern van de boodschap: Herinner wie jij werkelijk bent. Je bent geen sterfelijke, afgescheiden vorm die verloren is in een duistere wereld. Je bent Licht – eeuwig, levend, één met de Bron. De materie die je omhult is vergankelijk, maar jij bent dat wat Leven geeft aan deze vorm (niet jouw identiteit of ego). Jij bent de vonk van het Koninkrijk binnenin.

De duisternis omhult je slechts tijdelijk. Het heeft je niet overwonnen. Het Licht in jou schijnt – misschien gedempt, misschien gesluierd – maar het is niet gedoofd. En zodra je de waarheid daarvan herkent, begint de sluier te verdwijnen. Dat is de ware bevrijding. Zoals Jezus zei:

“U zult de waarheid kennen, en de waarheid zal u vrijmaken.” (Johannes 8:32)

Slot: Het Licht dooft niet

De dood, zoals wij die kennen, is slechts het einde van het vergankelijke. Maar het ware Leven sterft niet. Het Koninkrijk van God, het Licht van de non-dualiteit, is eeuwig en onuitblusbaar. Het wacht erop om door jou herkend te worden, midden in deze wereld van schijnbare duisternis.

Amen! Zo is het in de hogere werkelijkheid, en zo zal het ook zijn in de fysieke wereld.